Maaike van Woerden
Ontbossing is één van de grootste milieuproblemen in de Filipijnen. Aan het begin van de 20e eeuw was 70 procent van het land bedekt door bos, maar aan het einde van deze eeuw daalde dit naar slechts 20 procent. Dit komt vooral vanwege de export van hout en houtkap door boeren om het land te kunnen gebruiken voor het planten van mais en rijst. Inmiddels zijn er in de Filipijnen veel initiatieven om herbebossing te stimuleren.
Mansarong, een klein dorpje in het noorden van de Filipijnen, is een goed voorbeeld van een gebied waar meerdere projecten, met het doel van herbebossing, hebben plaatsgevonden. Vanaf 1998 introduceerden verschillende organisaties ‘agroforestry’ aan de lokale boeren, een vorm van landbouw waarbij de boeren fruitbomen op hetzelfde land als hun mais zouden planten. Dit zou, onder andere, landerosie helpen voorkomen, herbebossing stimuleren en het fruit zou een extra inkomensbron voor boeren zijn.
Samen met een Filipijnse student, ging ik onderzoek doen naar wat voor middelen de boeren in Mansarong ontvingen voor het opzetten van agroforestry, wat de motieven waren van de boeren om hier wel of niet aan mee te doen, hoeveel bomen ze daadwerkelijk op hun land hebben geplant (en waar) en wat voor impact de projecten hadden gehad. We verbleven tijdens ons veldwerk in Mansarong bij een gastgezin. Om antwoord te krijgen op al onze onderzoeksvragen interviewden we een week lang de boeren in Mansarong. We mochten ook vaak mee naar hun boerderijen om daar de verschillen in agroforestry per boer te kunnen zien. Op onze laatste dag liepen we naar een dorpje verderop, Pagapag, om te kijken of er verschillen waren tussen Mansarong en een gebied waar geen agroforestry initiatieven hadden plaatsgevonden.
Dit onderzoek had veel interessante uitkomsten. Vooral opmerkelijk was de grote rol die een gemeenschap speelt in het promoten van agroforestry. Veel jonge boeren gaven toe dat ze eigenlijk alleen fruitbomen op hun land hebben staan omdat andere boeren in hun omgeving dat ook hebben. Boeren in Pagapag, waar amper agroforestry was, zeiden dat juist niemand in hun gemeenschap fruitbomen op hun land hadden staan, waardoor ze er zelf ook niet aan begonnen. Het belang van kennisoverdracht in duurzame ontwikkelingsprojecten is iets wat vaak wordt onderschat, en dit onderzoek laat zien dat het toch wel een onmisbaar onderdeel is.